Rynek zbóż

Zgodnie z danymi opublikowanymi w kwietniowym raporcie USDA w sezonie 2024/25 areał zasiewów zbóż w krajach UE-27 lekko przekracza 49,9 mln hektarów, co oznacza niewielki spadek w stosunku do poprzedniego sezonu (50,2 mln ha). 

Europa Północno-Zachodnia. Ulewne deszcze w październiku 2023 roku spowodowały masowe podtopienia wysianych zbóż ozimych, a niejednokrotnie nawet uniemożliwiły wysianie późnych odmian tych zbóż.

Europa Południowo-Środkowa. Występujące od kilku lat długotrwałe susze wpłynęły na zmianę struktury upraw na rzecz zwiększenia w nich udziału zbóż ozimych charakteryzujących się mniejszym zapotrzebowaniem wody. 

Europa Północna. Od kilku lat występują niekorzystne warunki dla siewów jesiennych. W wyniku tego zboża ozime są zastępowane zbożami jarymi: owsem, jęczmieniem i kukurydzą. 

Włochy, Węgry, Irlandia, Słowacja i Chorwacja - znaczący spadek areału upraw zbożowych w sezonie 2024/25; 

Francja i Niemcy dwaj europejscy potentaci rolni - nieco mniejsze spadki powierzchni upraw. 

Polska, Rumunia, Hiszpania i Dania - zwiększenie areału upraw zbożowych. 

Zgodnie z kwietniowymi prognozami amerykańskich analityków (USDA) całkowita produkcja zbóż w krajach UE-27 w 2024 roku osiągnie pułap 274,8 mln ton, co oznacza niewielki wzrost w stosunku do 2023 roku (271,0 mln ton). 

Również według prognoz europejskiej COCERAL tegoroczne zbiory zbóż w UE-27 (275,2 mln ton) mają być wyższe od ubiegłorocznych (270,7 mln ton). 

Zwiększenie produkcji zbóż w UE-27 w 2024 roku ma być zasługą producentów rolnych z Półwyspu Iberyjskiego, a przede wszystkim hiszpańskich. Zbiory w Hiszpanii w br. mają być niemal dwukrotnie wyższe, niż przed katastroficznie niskimi w 2023 roku – wzrost z 10,4 mln ton do 19,3 mln ton. 

 

Francja – opóźnienie siewów jesiennych spowodowane długotrwałymi opadami. Ze względu na obszar nimi objęty prawdopodobnie nie uda się uzupełnić tych ubytków poprzez siew zbóż jarych. Skutkować to ma znaczącym spadkiem zbiorów zbóż w 2024 roku. 

Prognoza COCERAL spadek produkcji: z 63.799 tys. ton w 2023 r. do 59.346 tys. ton w br. 

Niemcy – długotrwałe deszcze, szczególnie dotkliwe na północy Niemiec, znacznie opóźniły siew zbóż. Znaczące opady w zimie dodatkowo wpłynęły na odbudowę poziomu wód gruntowych, ale jednocześnie utrudniały nawożenie i przygotowanie gleby pod siew zbóż jarych. USDA przewiduje zmniejszenie wolumenu produkcji zbóż. 

Prognoza COCERAL spadek: z 42.492 tys. ton w ub. r. do 42.101 tys. ton w br. 

Polska – warunki pogodowe, słoneczna pogoda przeplatana obfitymi opadami, sprzyjała siewom zbóż ozimych. Opady występujące zimą, aż do marca, zapewniły roślinom dobre warunki do wzrostu. Niemal w całym kraju odbudowane zostały stany wód gruntowych. Wiosenne opady utrudniały producentom rolnym przygotowanie pól do siewów zbóż jarych. Wg USDA zbiory zbóż w Polsce mają być nieco niższe od tych sprzed roku.   

Prognoza COCERAL spadek: z 35.117 tys. ton do 34.226 tys. ton w br.

Rumunia – czwarty pod względem wolumenu produkcji zbóż kraj w UE-27. 

W całym kraju jesienne siewy zbóż były opóźnione. Na zachodzie z powodu wyjątkowo obfitych opadów, a na południu i wschodzie z powodu suszy na tyle długotrwałej, że w niektórych regionach wysiew zbóż miał miejsce dopiero w grudniu. 

Obecnie na wschodzie i południu kraju ma miejsce niewielki deficyt wody, natomiast w centrum i na zachodzie wilgotność gleby jest bardzo korzystna dla upraw.  Dla Rumunii USDA prognozuje znaczny wzrost produkcji zbóż w tym roku. 

Prognoza COCERAL wzrost: 2023 r. – 23.342 tys. ton, 2024 r. – 23.742 tys. ton. 

Słowacja i Czechy – jesienny siew zbóż odbywał się do wysuszonej gleby. Natomiast późną jesienią i zimą miały miejsce długotrwałe, wyższe od średnich, opady przy jednoczesnych wysokich jak na tę porę roku temperaturach. Skutkuje to nierównym wzrostem zbóż. Dobrze ugruntowane sąsiadują z nierównomiernie rozwiniętymi. 

Dodatkowo na Słowacji wystąpiły mocne wiosenne opady powodując liczne podtopienia upraw zbożowych na tyle znaczne, że mogące rzutować na obniżenie ich plonów. 

Prognoza COCERAL: 

- Słowacja spadek: 2023 r. – 4.297 tys. ton, 2024 r. – 3.883 tys. ton. 

- Czechy spadek: 2023 r. – 8.372 tys. ton, 2024 r. – 8,140 tys. ton. 

Łotwa, Litwa, Estonia – rozciągnięte w czasie opady zapewniły optymalny poziom wilgotności gleby, łagodne temperatury i brak przymrozków również sprzyjały rozwojowi roślin. 

USDA: zbiory zbóż w 2024 roku mają być znacznie wyższe w stosunku do ubiegłorocznych. 

Prognoza COCERAL: 

- Litwa wzrost z 5.581 tys. ton do 6.056 w br., 

- Łotwa wzrost z 2.737 tys. ton do 3.323 tys. ton w 2024 r., 

- Estonia wzrost 1.204 tys. ton do 1.466 tys. ton w br. 

Dania, Szwecja, Finlandia – w krajach skandynawskich wyjątkowo mocne opady w okresie jesiennych siewów zbóż w wielu regionach wręcz uniemożliwiły ich przeprowadzenie. Jednak aktualne wyjątkowo sprzyjające warunki skłaniają analityków do stawiania optymistycznych prognoz, zgodnie z którymi dzięki wzmożonym siewom zbóż jarych zbiory w 2024 roku mają być zdecydowanie wyższe od ubiegłorocznych. 

Według COCERAL: 

- Dania wzrost z 7.570 tys. w 2023 r. ton do 8.912 tys. ton w 2024 r., 

- Szwecja wzrost z 4.280 do 5.565 tys. ton, 

- Finlandia wzrost z 2.929 do 3.113 tys. ton.

Austria – w lecie i jesienią 2023 roku zanotowane zostały najwyższe historyczne temperatury w tym kraju. Jesienią wczesne wysiewy zbóż przebiegały w sprzyjających warunkach, natomiast późne siewy były zakłócone przez przedłużające się opady deszczu, co będzie zapewne skutkowało zwiększeniem areału zbóż jarych. W zimie wyższe od średnich temperatury zwiększyły zagrożenie zaatakowania upraw zbożowych przez szkodniki. 

COCERAL wzrost: 2023 r. – 3.125 tys. ton, 2024 r. – 3.307 tys. ton. 

Węgry – po trzech latach suszy poziom wód gruntowych w większej części kraju zanotował wyjątkowo niskie stany. Susza we wrześniu i październiku 2023 roku znacząco utrudniała wysiew zbóż ozimych. Sytuacja radykalnie poprawiła się w ostatniej dekadzie października i listopadzie w związku z intensywnymi ciągłymi opadami deszczu na tyle obfitymi, że znacznie podniosły poziom wód gruntowych, a wysoki poziom wilgoci w wierzchniej warstwie gleby utrzymuje się dotychczas, co rokuje dobrymi plonami. Były one co prawda zagrożone styczniowymi atakami mrozu, ale jak się okazuje na szczęście nie zaszkodziły one zbożom ozimym. 

USDA: małe spadki produkcji w stosunku do 2023 r. 

Prognoza COCERAL spadek: z 15.249 tys. ton do 14.022 tys. ton w br. 

Bułgaria – w trakcie jesiennych siewów zbóż w większości regionów występowała susza, ale pomimo tego udało się zwiększyć areał zbóż ozimych. Niemniej jednak opady deszczu są konieczne dla uzyskania większych zbiorów. 

Prognoza COCERAL niewielki spadek: 2023 r. – 9.776 tys. ton do 2024 r. – 9.626 tys. ton. 

Hiszpania – intensywne opady deszczu: jesienne i zimowe na północy i zachodzie kraju oraz  wiosenne w południowej i wschodniej części kraju były na tyle długotrwałe, że znacząco poprawiły bilans wodny gleby, a także pozwoliły na uzupełnienie stanów w zaporach wodnych. Jest to o tyle istotne, że w ostatnich kilku latach hiszpańskie rolnictwo nękały wielomiesięczne susze powodujące spadki zbiorów nawet o połowę w stosunku do średnich wieloletnich. Po historycznie niskich zbiorach w sezonie 2023/24 produkcja zbóż w sezonie 2024/25 powinna powrócić do poziomów średnich wieloletnich. 

Prognoza COCERAL potężny wzrost: 2023 r. – 10.428 tys. ton, 2024 r. – 19.312 tys. ton. 

Portugalia – podobnie jak w Hiszpanii udało się odbudować zasoby wodne zarówno w glebie, jak i w zbiornikach wodnych. Dzięki temu możliwy będzie wzrost produkcji kukurydzy – głównego zboża w Portugalii – która w całości uprawiana jest tu w systemach sztucznego nawadniania. Niemniej jednak ze względu na niższą dochodowość tej uprawy, część rolników może przestawić swoją produkcję na bardziej opłacalne uprawy jak pomidory dla przemysłu przetwórczego, czy ryż. 

Prognoza COCERAL: wzrost; 2023 r. – 775 tys. ton, 2024 r. – 852 tys. ton. 

Włochy – po suchej jesieni znaczące opady deszczu na początku wiosny mocno poprawiły stan wilgotności gleby z tym, że na południu kraju jeszcze przydałoby się trochę opadów dla podtrzymania optymalnego wzrostu roślin. Natomiast w środkowej i północnej części Włoch warunki dla wegetacji zbóż ozimych są prawidłowe.

Prognoza COCERAL spadek: 2023 r. – 13.508 tys. ton, 2024 r. – 12.829 tys. ton.  

Grecja – północno-wschodnia część kraju jesienią i wczesną wiosną zanotowała ponadprzeciętne temperatury i niewielkie opady; wygląda to na początki suszy, co jest sytuacją dosyć często występującą w tym kraju. Wedlu USDA plony mają być na średnim poziomie. 

Prognoza COCERAL spadek: 2023 r. – 3.106 tys. ton, 2024 r. – 2.234 tys. ton. 

Chorwacja – wyjątkowo intensywne długotrwale opady jesienią spowodowały znaczne opóźnienia wysiewania zbóż ozimych, które wielu regionach kraju trwały aż do listopada. Do tego w styczniu uprawy zaatakowały mrozy sięgające 10 stopni Celsjusza. Upraw nie pokrywała pokrywa śnieżna. Jeszcze nie wiadomo, czy zostały one uszkodzone. Zgodnie z prognozami USDA na chwilę obecną plony zbóż ozimych mają osiągnąć średnie poziomy. 

Prognoza COCERAL wzrost : 2023 r. – 3.125 tys. ton, 2024 r. – 3.307 tys. ton.